تعریف مالیات و انواع آن
مالیات مبلغی است که افراد و موسسات برای تامین بخشی از هزینه ها و تحقق برخی از اهداف دولت می پردازد و معمولا متناسب با میزان درآمد، هزینه و یا ثروت آنها است.
دولتها عموما مالیات را برای رسیدن به اهداف مختلفی وضع می کنند که از این اهداف می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1 . تحقق بخشی از درآمدهای دولت
2 . تعدیل توزیع درآمد و ثروت جامعه
3 . کنترل و هدایت مخارج و هزینه ها در آقتصاد
4 . کنترل حجم واردات و صادرات
بر اساس قوانین مالیاتی کشور انواع مالیاتها به شرح زیر می باشد:
1 ـ مالیاتهای مستقیم
که دولت به طور مستقیم بر دارایی و درآمد افراد و موسسات وضع می کند و شامل مالیات بر دارایی و مالیات بر درآمد می باشد.
الف) مالیات بر دارایی، مانند: 1 ـ مالیات بر ارث 2 ـ حق تمبر
ب) مالیات بر درآمد، مانند: 1 ـ مالیات بر درآمد املاک 2 ـ مالیات بر درآمد حقوق 3 ـ مالیات بر درآمد مشاغل 4 ـ مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی 5 ـ مالیات بر درآمد اتفاقی
2 ـ مالیاتهای غیر مستقیم
که بر قیمت کالاها و خدمات اضافه شده و به مصرف کننده تحمیل می گردد و شامل مالیات بر واردات و مالیات بر مصرف و فروش می باشد:
الف) مالیات بر واردات، مانند 1 ـ حقوق گمرکی 2 ـ سود بازرگانی 3 ـ مالیات واردات اتومبیل
ب) مالیات بر مصرف و فروش، 1 ـ مالیات نوشابه های غیر الکلی 2 ـ مالیات بر فروش سیگار 3 ـ مالیات اتومبیل 4 ـ مالیات بر فرآورده های نفتی 5 ـ مالیات تولید الکل طبی و صنعتی 6 ـ مالیات حق اشتراک تلفتهای خودکار خدمات مخابرات بین المللی 7 ـ مالیات فروش خاویار
اشخاص مشمول مالیات
مواد 1 و 2 قانون مالیاتهای مستقیم
ماده 1 : اشخاص زیر مشمول مالیات می باشد:
1 ـ کلیه مالکین اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی نسبت به اموال یا املاک خود واقع در ایران.
2 ـ هر شخص حقیقی ایرانی مقیم ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل
می نماید.
3 ـ هر شخص حقیقی ایرانی مقیم خارج از ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران تحصیل می کند .
4 ـ هر شخص حقیقی ایرانی نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل می کند .
5 ـ هر شخص غیر ایرانی ( اعم از حقیقی یا حقوقی) نسبت به درآمدهایی که در ایران تحصیل می نماید و همچنین نسبت به درآمدهایی که بابت واگذاری امتیازات یا سایر حقوق خود و یا دادن تعلیمات و کمکهای فنی و یا واگذاری فیامهای سینمایی ( که به عنوان بها یا حق نمایش یا هر هر عنوان دیگر عاید آنها می گردد) از ایران تحصیل می کند.
ماده 2 : اشخاص زیر مشمول پرداخت مالیاتهای موضوع این قانون نیستند:
1 ـ وزارتخانه ها و موسسات دولتی
2 ـ دستگاه هایی که بودجه آنها به وسیله دولت تامین می شود.
3 ـ شهرداری ها
تبصره 1 : شرکتهایی که تمام یا قسمتی از سرمایه آنها متعلق به اشخاص و موسسه های مذکور در بندهای فوق باشد، سهم درآمد یا سود آنها مشمول حکم این ماده نخواهد بود. حکم این تبصره مانع استفاده شرکتهای مزبور از معافیتهای مقرر در این قانون حسب مورد نیست.
تبصره 2 : درآمدهای حاصل از فعالیتهای اقتصادی از قبیل فعالیت های صنعتی، معدنی، تجاری، خدماتی و سایر فعالیتهای تولیدی برای اشخاص موضوع این ماده که به نحوی غیر از طریق شرکت نیز تحصیل می شود در هر مورد به طور جداگانه به نرخ مذکور در ماده (105) این قانون مشمول مالیات خواهد بود.
مسئولان اداره امور در این گونه موارد نسبت به سهم فعالیت مذکور مکلف به انجام دادن تکالیف مربوط طبق مقررات این قانون خواهد بود در غیر این صورت نسبت به پرداخت مالیات متعلق با مودی مسئولیت تضامنی خواهند داشت.
تبصره 3 : معافیت مالیاتی این ماده برای مواردی که از طرف حضرت امام خمینی (ره) یا مقام معظم رهبری دارای مجوز می باشند بر اساس نظر مقام معظم رهبری است.
حق تمبر
ماده 44 و 45 قانون مالیاتهای مستقیم
ماده 44 : از هر برگ چک که از طرف بانک ها چاپ می شود دویست (200) ریال حق تمبر اخذ می شود.
ماده 45 : از اوراق مشروحه زیر نسبت به مبلغ آنها معادل سه در هزار حق تمبر اخذ می شود:
برات فته طلب (سفته) و نظایر آنها.
مالیات بر درآمد اجاره املاک
ماده 52 : درآمد شخص حقیقی یا حقوقی ناشی از واگذاری حقوق خود نسبت به املاک واقع در ایران پس از کسر معافیتهای مقرر در این قانون مشمول مالیات بر درآمد املاک می باشد.
ماده 53 : درامد مشمول مالیات که به اجاره واگذار می گردد عبارت است از کل مال الجاره اعم از نقدی و غیر نقدی پس از کسر بیست و پنج درصد (25%) بابت هزینه ها و استهلاک و تعهدات مالک نسبت به مورد اجاره.
درآمود مشمول مالیات در مورد اجاره دست اول املاک مورد وقف یا حبس بر اساس این ماده محاسبه خواهد شد.در رهن تصرف، راهن طبق مقررات این فصل مشمول مالیات خواهد بود. هر گاه موجر مالک نباشد درآمد مشمول مالیات وی عبارت است از مابه التفاوت اجاره دریافتی و پرداختی بابت ملک مورد اجاره.
مالیات بر درآمد حقوق
ماده 82 : درآمدی که شخص حقیقی در خدمت شخص دیگر (اعم از حقیقی یا حقوقی) در قبال تسلیم نیروی کار خود بابت اشتغال در ایران بر حسب مدت یا کار انجام یافته به طور نقد یا غیر نقد تحصیل می کند مشمول مالیات بر درآمد حقوق است.
ماده 83 : درآمد مشمول مالیات حقوق عبارت است از حقوق (مقرری یا مزد، یا حقوق اصلی) و مزایای مربوط به شغل اعم از مستمر و یا غیر مستمر قبل از وضع کسور و پس از کسر معافیتهای مقرر در این قانون.
ماده 84 : تا میزان یکصد و پنجاه برابر حداقل حقوق مبنای جدول حقوق موضوع ماده (1) قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت ـ مصوب 1370 _ درآمد سالانه مشمول مالیات حقوق کلیه حقوق بگیران از جمله کارگران مشمول قانون کار از یک یا چند منبع از پرداخت مالیات معاف می شود.
منبع: حسابداری مالیاتی
نویسنده: محمد رمضان احمدی
