دايرۀ حسابداري،معمولاً درپايان هرپانزده روز ويادرپايان هرماه،به تهيۀ ليست حقوق ودستمزدكاركنان براي همان مدت اقدام مي نمايد.ليست حقوق ودستمزدازقسمت هاي مختلفي تشكيل شده است كه هرقسمت براساس قانون كاروباتوجه به اطلاعات گردآوري شده ازدايرۀ كارگزيني،دايرۀ حضوروغياب،دايرۀ ثبت اوقات كاروكارتهاي مربوط،همچنين قراردادهايي كه كارفرما باكارگران منعقد نموده تكميل مي گردد.
ليست حقوق ودستمزد،داراي قسمتهايي به منظوردرج دستمزدكارمزدعادي،اضافه كاري،نوبت كاري،شب كاري،دستمزدايام مرخصي وتعتيلات رسمي،فوق العاده ها(حق اولاد،حق مسكن،خواربار،كمكهاي غيرنقدي وحق اياب وذهاب)،جمع حقوق ومزايا،كسورمربوط به دستمزدو دستمزدقابل پرداخت ونيزحق بيمه هاي اجتماعي،سهم كارفرما و...مي باشد.
فرم ليست حقوق ودستمزد،استانداردنيست وبه نحوۀ فعاليت موسسۀ توليدي وقراردادهاي منعقدشده بين كارگران وكارفرما بستگي دارد.
كسورحقوق ودستمزد:
دايرۀ حسابداري،موظف است درزمان تنظيم هرليست حقوق ودستمزد،باتوجه به مصوبات قانوني يابراساس توافق بعمل آمده باكارگر،مبالغي راتحت عنوان كسوردستمزد،ازحقوق ودستمزدكاركنان كسر وبه سازمانهاي ذينفع پرداخت نمايد.اين مبالغ شامل كسورقانوني وكسورتوافقي مي باشد
كسورقانوني:عبارت ازوجوهي است كه كارفرما به نمايندگي ازطرف سازمانهاي مربوط وبراساس مصوبه هاي قانوني،بايدازدستمزدكارگراان كسر وبه سازمان هاي ذينفع پرداخت نمايد.كسورقانوني شامل 1-ماليات حقوق ودستمزد،2-حق بيمه هاي اجتماعي سهم كارگرو3-بدهي كارگربه صندوق اجرامي باشد.
1-ماليات حقوق ودستمزد:مطابق قانون،كارفرما موظف است درزمان تهيۀ هرليست دستمزد،مبلغ ماليات متعلق راباتوجه به ضرايب جدول مالياتي وپس ازكسرمعافيتهاي قانوني محاسبه نموده،ازحقوق كارگركسروبه حساب وزارت اموراقتصادودارايي واريزنمايد.مهلت پرداخت ماليات حقوق ودستمزد،حداكثريك ماه پس ازتنظيم ليست خواهدبودودر صورت تاخيردرپرداخت آن،جريمۀ ديركردبه كارفرما تعلق خواهدگرفت.
2-حق بيمه هاي اجتماعي:حق بيمه هاي اجتماعي كارگران جمعاً معادل30%حقوق ودستمزدناخالص است كه7%آن به وسيلۀ كارگر،20%توسط كارفرماو3%باقيمانده ازسوي دولت تاٌمين مي گردد. به موجب قانون،كاركناني كه حق بيمۀ اجتماعي خودراپرداخت نموده باشند،حق استفاده از مزاياي قانوني بيمه راخواهندداشت.برخي ازمزاياي بيمه هاي تاٌمين مالي عبارتنداز: بيمۀ درماني ودريافت مستمري(ازكارافتادگي،بازنشستگي وفوت)
حق بيمۀ سهم كارگركه معادل 7%دستمزدناخالص ويكي ازعوامل كسوردستمزداست،بايدهنگام تنظيم ليست توسط كارفرماازدستمزد اوكسروبه سازمان تامين اجتماعي پرداخت شود.بنابراين،سهم كارگربابت حق بيمه هاي تامين اجتماعي هزينه هي براي كارفرما محسوب نمي شود.
حق بيمۀ سهم كارفرما معادل 20%دستمزدناخالص است كه كارفرمابايدهنگام تنظيم ليست،علاوه بردستمزد،محاسبه كندوهمراه حق بيمۀ سهم كارگربه سازمان تامين اجتماعي پرداخت نمايد.اين مبلغ جزء كسوردستمزدمحسوب نمي شود.بنابراين،به عنوان يكي ازاقلام هزينه درگروه هزينه هاي غيرمستقيم (سربار)طبقه بندي مي شود.
حق بيمۀ سهم دولت معادل3%دستمزدناخالص است كه ازسوي دولت به سازمان تامين اجتماعي پرداخت مي گردد.كارفرما بايدحداقل20روزپس ازتنظيم ليست حقوق ودستمزد،يك نسخه ازآن به انضمام چكي معادل مبلغ حق بيمۀ سهم كارگروكارفرما،به سازمان تامين اجتماعي تسليم نمايد.درغيراين صورت،مشمول جريمۀ ديركرد خواهد شد.
توجه:به موجب قانون،كارفرما مؤظف است زمان تنظيم ليست،معادل3%حقوق ودستمزدكاركنان را علاوه بردستمزد،به عنوانحق بيمۀ بيكاري محاسبه وبه صندوق بيمۀ بيكاري واريزنمايد.حق بيمۀ بيكاري نيزمانند حق بيمه هاي اجتماعي سهم كارفرمايكي ازاقلام هزينۀ سربارمحسوب مي شود.
3-صندوق اجرا(اجرائيات):يكي ديگرازعوامل مربوط به كسورحقوق ودستمزد بدهي كارگربه صندوق اجراست.
اجرائيات به مبلغي گفته مي شودكه طبق قانون يابه موجب احكام صادره ازسوي مراجع قانوني بايدتوسط كارفرما ازحقوق كارگركسروبه حساب صندوق اجرا واريز گردد.
بعضي ازدلايل صدوراحكام مبني بركسرمبلغي ازحقوق كارگر توسط دادگاههاي صالحه،عبارت است از:عدم پرداخت بدهي توسط كارگربه اشخاص ثالث وتسليم شكايت طلبكاربه دادگستري براي وصول طلب موردبحث،محكوم شدن كارگربه پرداخت غرامت براساس شكايت كارفرما،دايربروارد آوردن خسارت به كارخانه و... چنانچه مبلغ موردشكايت،بيش ازيك سوم حقوق ماهانۀ كارگرباشد،براساس حكم دادگاه به صورت اقساط ماهانه ازدستمزداوكسروبه صندوق اجرا واريزخواهدشد.
كسورتوافقي:كسورتوافقي عبارت ازوجوهي است كه باتوافق كارگر ويابراساس قراردادبين كارگروكارفرما،درزمان تنظيم ليست ازدستمزدكاركنان كسرمي شود.بعضي ازاقلام كسورتوافقي عبارت انداز: بدهي كارگران به شركت تعاوني،اقساط مربوط به وام مسكن،سهم كارگربابت طرح بازنشستگي ومساعده ياپيش پرداخت حقوق ودستمزد.
دوموردازكسورتوافقي به شرح زيراست:
1-بدهي كارگربه شركت تعاوني يابه اشخاص:بنا به درخواست كارگراني كه به شركت تعاوني يابه اشخاص ديگربدهكارند،دايرۀ حسابداري،اقساط بدهي راماهانه ازدستمزدآنان كسروبه طلبكاران پرداخت مي نمايد.
2-مساعده ياپيش پرداخت حقوق ودستمزد:درواحداهاي توليدي،معمولاٌ قبل ازپايان هرماه مبلغي به عنوان مساعده به كارگران پرداخت مي گردد كه علت آن،نيازكارگران واحترازازمحاسبۀ حقوق ودستمزددرپايان هرهفته وياپايان هرپانزده روز مي باشد.
ثبت هاي حسابداري مربوط به حقوق ودستمزد:
دردايرۀ حسابداري،پس ازتكميل ليست حقوق ودستمزد وتنظيم سندمربوط به آن،اقداماتي به شرح زيرانجام مي شود:1-ثبت ليست حقوق ودستمزد،2-ثبت تسهيم هزينۀ حقوق ودستمزد،3-ثبت هاي پرداخت حقوق ودستمزدوكسورمربوط.
1-ثبت هاي ليست حقوق ودستمزددردفاتر:براي ثبت ليست دستمزد،ابتدامعادل جمع كل حقوق ومزايا،حساب كنترل حقوق ودستمزد،بدهكارمي شود. سپس اقلامي كه بايدازدستمزدكارگران كسرشود(مانندحق بيمۀ اجتماعي سهم كارگر،ماليات حقوق ودستمزد،صندوق اجرا،وام مسكن،شركت تعاوني وپيش پرداخت دستمزد(مساعده)،همچنين حقوق ودستمزدايام مرخصي)به حساب هاي مربوط بستانكارمي گردد.مابه التفاوت حساب بدهكار وحساب هاي بستانكاردراين ثبت،نشان دهندۀ حقوق ودستمزد قابل پرداخت به كارگران مي باشد كه به حساب حقوق ودستمزد پرداختني بستانكارمي شود.
2-تسهيم هزينۀ حقوق وستمزد:حقوق ودستمزد وهزينه هاي وابسنه به آن،مربوط به پرسنلي است كه درقسمت هايي نظيركارخانه،اداري وتوزيع وفروش به كاراشتغال دارند.بنابراين،به منظوركنترل بيشتر،بايدسهم هرقسمت ازطريق تسهيم هزينۀ دستمزدوعوامل وابسته به آن برمراكزهزينه مشخص گردد.نحوۀ تسهيم هزينۀ حقوق ودستمزدكه طي يك آرتيكل به ثبت مي رسد،چنين است:
دراين آرتيكل،جمع حقوق ودستمزدمستقيم،به حساب كنترل كالاي درجريان ساخت وهزينه حقوق ودستمزدغيرمستقيم كارخانه وهزينه هاي وابسته به حقوق ودستمزدمستقيم وغيرمستقيم كارخانه مانند حق بيمه هاي اجتماعي سهم كارفرما،حق بيمۀ بيكاري،مزاياي پايان خدمت كاركنان،هزينۀ دستمزداوقات تلف شده،فوق العاده هاي پرداختي به كارگران شاغل دركارخانه،حقوق ودستمزد ايام مرخصي واقلام ديگرمربوط به حقوق ودستمزد مستقيم وغيرمستقيم كارخانه،به حساب كنترل سربارساخت،بدهكارمي گردد.درآرتيكل موردبحث،كليه اقلام هزينه مربوط به حقوق ودستمزدكاركنان توزيع وفروش،به حساب كنترل سربارتوزيع وفروش،بدهكارمي شود.
حسابهايي كه درآرتيكل مربوط به تسهيم هزينه هاي حقوق ودستمزد،بستانكارمي شوند عبارت انداز: هزينۀ بيمه هاي اجتماعي(سهم كارفرما)،هزينۀ بيمۀ بيكاري وبالاخره حياب كنترل حقوق ودستمزد.
برگرفته ازحسابداري صنعتي مقدماتي
مؤلفان:ابوالقاسم عشقي،محمدرضاجان پناه،عبدالله زارعي نژادوشهلامجتبايي
